Ahilik Kültürü.

Ahilik Kültürü Haftası Kutlamaları

Ahilik, kelime olarak, Arapça “kardeşim” anlamına gelen “Ahi” kelimesinden gelmektedir. Bunun yanında, Ahilik kelimesinin Türkçe kökenli “Akı” kelimesinden geldiğini savunanlar da vardır. Akı kelimesi “eli açık, cömert, yiğit” gibi anlamlara gelmektedir.

Anadolu halkının ekonomik ve kültürel yaşamında önemli bir boyut oluşturan Ahilik; dürüstlüğün, sevginin, dostluğun, yardımlaşmanın, hoşgörünün, bilginin ve dayanışmanın sanat ile birleşimidir. Bu anlamda Ahiliğin, işçinin, çalışanın, üretenin, namuslu kazancın, namuslu ticaretin ve namuslu yönetimin simgesi olduğunu söyleyebiliriz.

Ahiliğin temel ilkelerini şöyle sıralayabiliriz:

- Ahilik, halka dönük bir kurumdur. Kendi ticaret çıkarını diğer meslektaşlarından üstün tutmayan kişi mutluluğu halka hizmet edip yararlı olmakta arar.

- Belli bir süre, bir iş basamağında kalarak olgunlaştırılan yamak-çırak-kalfa-usta hiyerarşisi kurmayı ve bu basamaklarda baba-evlat ilişkisi gibi öğreticiye candan bağlanmak suretiyle sanatı, sağlam ahlaki ve mesleki temellere oturtmayı amaçlar.

- Esnaf ve sanatkârlıkta önemli bir sorun olan üretici, tüketici çıkar ilişkilerini, birbirleriyle bir sürtüşmeye düşmeyecek şekilde ayarlar.

- İşe saygı ve çalışkanlık, yardımlaşma ve haksızlığın cezalandırılması da Ahilik kurumunun temel ilkeleri arasındadır.

Ahilik geleneğine göre bir Ahinin

- Alnı açık olmalı,

- Eli açık; cömert, yardımsever olmalı,

- Sofrası, kapısı açık olmalı, nesi varsa misafiriyle paylaşmalıdır.

Bunların yanında bir Ahi;

- Dilini yalandan, gıybetten, iftiradan bağlamalı,

- Gözünü ayıp aramaktan, elini haramdan bağlamalı,

- Belini bağlamalı, kimsenin namusuna göz dikmemelidir.

Böyle güzel ilkelerle var olmuş olan Ahilik kurumumuz Osmanlılar döneminde lonca, gedik kuruluşları olarak devam etmiş ancak geçen yüzyılın başlarında maalesef ortadan kalkmış; Cumhuriyetimizin kuruluşuyla birlikte Esnaf teşkilatlarımız yasal düzenlemelerle çalışmalarına devam etmiştir. Bugün peştamal kuşanma yerine diploma verilmekte, esnafın ve çalışan kesimlerin sosyal güvenlikleri Devletimizin Sosyal Güvenlik Kurumları aracılığıyla sağlanmaktadır. Esnafın ve çalışanlarının hakları Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birlikleri ve Konfederasyonlarca korunmaktadır. Ahilerin kurduğu esnaf ve sanatkar birliklerinin koyduğu ana ilkeler, daha sonraları bu alanda hazırlanan yasaların ve tüzüklerin temelini oluşturmuş ve oluşturmalıdır da.

Günümüzde, esnaf ve sanatkarların oluşturduğu kurumlar; Ahiliğin insana değer veren, dayanışmayı özendiren ve adaleti amaçlayan temel ilkelerinden yararlanmakta, insanlığın ortak erdemleri olan sevgi, bilgi, dostluk, adalet ve dayanışma gibi değerlere önem vermektedir.

İşte, daima “iyiyi, doğruyu, güzeli” benimsemiş olan Ahilik kurumunun bu yanlarını yeni nesillere aktarmak, öğretmek amacıyla daha önce sadece Kırşehir’de düzenlenen Ahilik Bayramının ülke geneline yayılması ve “Ahilik Kültürü Haftası” adı altında kutlanması amacıyla 1988 Yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Yönetmelik esas alınarak 15 yıldır bu anlamlı gün kutlanmaktadır.

Ahilik kurumunun bilimsel platformda araştırılması ve tanıtılması amacıyla Sempozyumlar düzenlenmektedir. Birincisi 1993 yılında Ankara’da, ikincisi 1999 tarihinde Kırşehir ilinde gerçekleştirilen Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumunun üçüncüsü 11-13 Ekim 2004 tarihleri arasında Kayseri’de yapılmıştır. 1. ve 2. Sempozyumlarda sunulan bildiriler yayına dönüştürülmüş olup 3.Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu da kısa sürede yayına dönüştürülecektir.

Yönetmeliğin çıkarılmış olduğu 1988 yılından bu yana Bakanlığımızca 13 adet kitap basılmış olup gerek yayınlar, gerekse düzenlenen panel ve sempozyumlar aracılığıyla Ahilik Kültürünün halka tanıtılması ve Ahiliğin yüce değerlerinin yaşatılması hedeflenmektedir. Bu amaçla 2001 yılında Ahilik Kültürü’nün geniş kitlelere tanıtılması maksadıyla daha önceki yıllarda Ahilik Kültürü Haftası Merkez Yürütme Kurulu tarafından alınan kararlar doğrultusunda geçmişte I.Baskısı yapılan Doç.Dr. Mehmet Şeker’in “İbn Batuta’ya Göre Anadolu’nun Sosyal-Kültürel ve İktisadi Hayatı ile Ahilik”, Cemal Anadol’un hazırlamış olduğu “Türk İslam Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnameler”, Yaşar Çalışkan ve M.Lütfi İkiz’in hazırlamış olduğu “Kültür, Sanat ve Medeniyetimizde Ahilik” isimli çalışmaların II. Baskıları yapıldı.

2000 yılında Kırşehir ilinde Ahilik Kültürü Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi ve Kütüphanesi açılarak Ahilikle ilgili belge ve dokümanların tek merkezde toplanması sağlanmış bu amaçla tüm Merkez Yürütme Kurulu Üyeleri ile yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen yazılı materyal bu merkezde toplanmıştır.

1988 Yılına kadar Kırşehir Valiliğince ve sivil toplum kuruluşları tarafından geleneksel olarak kutlanan Ahilik Kültürü, Bakanlığımızca 02.07.1988 tarihinde hazırlanan ve 19860 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren yönetmelikle resmi bir nitelik kazanmış olup her yıl haftaya dahil olan iller tarafından Ekim ayının 2. Pazartesi başlayarak bir hafta süren kutlamalarla resmi olarak kutlanmakta olup bu yıl kutlamalar 11-17 Ekim 2004 tarihleri arasında 22 ilde gerçekleştirilmiştir.

Ahilik Kültürü Haftası Kutlamaları Merkez Yürütme Kurulu’nun denetiminde illerde oluşturulan Kutlama Komitelerince gerçekleştirilmekte olup Ahilik Kültürü Merkez Yürütme Kurulu şu kurum ve kuruluş temsilcilerinden oluşmaktadır:

- Başbakanlık (Sosyal ve Kültürel İşler Başkanlığı)

- Milli Eğitim Bakanlığı (Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü)

- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Bağ-Kur Genel Müdürlüğü)

- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Esnaf ve Sanatkarlar Genel Müdürlüğü)

- Kültür ve Turizm Bakanlığı (Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü)

- Kültür ve Turizm Bakanlığı (Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü)

- Kültür ve Turizm Bakanlığı (Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü)

- Kültür ve Turizm Bakanlığı (Tanıtma Genel Müdürlüğü)

- Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurulu Başkanlığı

- Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı

- Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü

- Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Genel Başkanlığı

- Türkiye Ticaret Sanayi, Deniz Ticaret Borsaları Birliği

- Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Genel Başkanlığı